Apoftegmaty Ojców Pustyni t.1 Gerontikon

O ile poprzednie tomy Apoftegmatów Ojców Pustyni zawierały jednolite kolekcje powiedzeń Ojców, tom obecny składa się z różnego rodzaju tekstów. Większą jego część stanowią właśnie apoftegmaty. Po raz pierwszy w języku polskim ukazują się apoftegmaty etiopskie. Ukazują one wielkie, a mało znane bogactwo życia monastycznego w Etiopii, korzeniami swymi sięgające wszak IV w. W kolejnej części Czytelnik znajdzie przekłady z tzw. mniejszych zbiorów greckich i łacińskich. Uzupełnieniem tomu są dwie serie z nieco innego gatunku, tzw. opowiadań dla duszy pożytecznych (Pawła z Monemwazji i Jana Moschosa).

Przed wiekami ludzie ze świata udawali się do pustelników po słowa mądrości, które wedle ich wiary zawierały owoc bezpośredniej kontemplacji Boga. Trudno nie przyznać tym mądrościom zwanym apoftegmatami wielkiej wartości dla życia duchowego. Dzisiaj nie chodzimy już z pielgrzymką do pustelników, ale w tym samym duchu i celu udostępniamy ich pisma. Ten tomik przygotowała osoba o niewątpliwym autorytecie duchowym, co gwarantuje, że przedstawiona tu interpretacja mądrości Ojców Pustyni jest użyteczna także i dzisiaj.

Na przełomie III i IV wieku na pustyni egipskiej wokół pierwszych pustelników gromadziło się coraz więcej ludzi, pociągniętych tym radykalnym sposobem naśladowania Chrystusa. Życie i nauka wielkich Ojców Pustyni są zbadane dość dobrze. Wciąż nieznany pozostaje duchowy testament kobiet, decydujących się na podobne życie. Meterikon zbiera ich rady, dając obraz życia Matek Pustyni. Pouczenia te, co może zdumiewać, nie stawiały wszystkiego na jednej płaszczyźnie. Chodziło w nich o najlepszą receptę dla tego, kto pytał, receptę nie będącą owocem dyskusji, ale czymś, co pytającego poddawało próbie. Ojcom i Matkom zależało bowiem na tym, by życie każdego człowieka było żywym komentarzem do Ewangelii czy choćby do jednego tylko słowa Pańskiego.

Nakład wyczerpany.

Źródło to książka zrodzona z fascynacji i tęsknoty. Fascynacji światem mistrzów duchowej ascezy, zamieszkujących egipską pustynię III–VII wieku, i tęsknoty za tym, co uczyniło ich ludźmi wrażliwymi, odważnymi i szczęśliwymi. 

Płyty w formacie AUDIO zawierają 116 apoftegmatów. Czyta Edward Linde-Lubaszenko. Całkowity czas nagrania: 91 min.

Słowo apophthégma – apoftegmat, sentencja, wypowiedź, pochodzi od greckiego czasownika apophthéngomai – „wypowiadać, wygłaszać” i występuje po raz pierwszy w Hellenikach Ksenofonta. Można by podać takie określenie apoftegmatu: jest to zgrabna, dowcipna, cięta wypowiedź, z jakimś przynajmniej ogólnym określeniem okoliczności jej wygłoszenia (kto, kiedy, dlaczego).

Oglądani z daleka, poznawani przez syntetyczne relacje historyków Kościoła, pierwsi egipscy mnisi zlewają się w jedną szaroburą masę: wszystko to zakapturzone, wszystko ucieka od ludzi, pości, umartwia się i podobno z jakiejś niejasnej racji ma blisko do Pana Boga. Cóż, równie bezkształtnie wygląda każda grupa ludzka, albo i każdy gatunek stworzeń, widziany z zewnątrz.

Oprócz informacji rzetelnych składają się na taki obraz także bajki, nieporozumienia i rzadko kwestionowane tzw. poglądy obiegowe. Mamy takie poglądy i przekonania o różnych narodach, mamy i o grupach zawodowych. Ojcowie Pustyni dzielą po prostu wspólny los wszystkich „obcych”. I jak człowiek, który na przykład doskonale wie od dziecka, „jacy są Niemcy”, a kiedy wreszcie pojedzie do Niemiec, zaczyna odkrywać, że są – jak wszyscy ludzie – bardzo różni, tak i ten dopiero, kto zawiera bliższą znajomość z Ojcami, zaczyna odkrywać różnice: usposobień, charakterów, stylu pobożności.

Kluczem do skutecznego wprowadzenia zmian w naszym życiu jest silna wola i samodyscyplina.

Na naszą wolę możemy spojrzeć jak na swego rodzaju mięsień, który – gdy jest często używany – rozwija się. Mądrość i rozwaga polegają na odpowiednim podejściu do zadań ćwiczących wolną wolę. Zaś mistrzami ćwiczeń ascetycznych wzmacniających silną wolę byli Ojcowie Pustyni.

Jak dobrze kształtować swoją wolę i nie popaść w pokusę woluntaryzmu i samozbawienia?
Na czym polega sztuka powiązania oczyszczonej i dojrzałej woli człowieka z wolą Bożą?
Gdzie sięgają granice naszej woli?
Kiedy kurczą się i zanikają nasze zasoby silnej woli i kontroli wewnętrznej?